Philips II

Bijzonder. In vier gemeenten in Nederland is een straat vernoemd naar Philips II. Vanaf zijn aantreden in 1555 als heerser over de Lage Landen liet de katholieke Philips andersgelovigen, protestanten, vervolgen. Philips liet duizenden ‘ketters’ oppakken, martelen en op een brandstapel belanden. De vier gemeenten waar je een straatnaambordje met zijn naam vindt zijn gelegen in Oost-Brabant (Den Bosch en Oss) en in Limburg (Venlo en Koningsbosch). Dat zijn de delen van het huidige Nederland die Philips trouw bleven. De rest van het huidige Nederland plus Vlaanderen kwam tegen het totalitaire bewind van Philips in opstand onder leiding van de Bredase edelman Willem van Oranje-Nassau. Die opstand zou resulteren in de stichting van de vrijstaat Nederland. In Den Bosch luidt het ‘klinische’ onderschrift van de Philips Tweedestraat: Hertog van Brabant 1555-1598. Dat voelt toch een beetje hetzelfde als zonder verdere toelichting aanduiden van de Duitser wiens achternaam begint met een H en die medio 20e eeuw een wereldoorlog begon met ‘Rijkskanselier van Duitsland 1933-1945’.

Universiteit

Bredase Nassaus betrokken bij de oprichting van de eerste twee universiteiten in de Lage Landen. Precies zes honderd jaar geleden, in 1425, verzocht de Brabantse stad Leuven om een universiteit. Hertog Jan IV van Brabant gaf op advies van zijn raadsheer Engelbert I van Nassau-Breda goedkeuring aan dat verzoek. Op de oprichtingsakte van de Leuvense universiteit is de handtekening van Engelbert te vinden. En 150 jaar later, in 1575 en dus precies 450 jaar geleden, schonk een andere Nassau uit Breda, namelijk Willem I van Oranje-Nassau, een universiteit aan de Hollandse stad Leiden. Het werd de tweede universiteit in de Benelux. Het was een beloning voor de volhardendheid die Leiden had getoond tijdens de belegering van de stad door vijandige Spaanse troepen in de door Willem geleide volksopstand in de Lage Landen. Gelegen halverwege Leuven en Leiden houdt Breda met een schuin oog de studieprestaties in beide steden in de gaten namens onze Nassaus!

Lek

Breda ook de baas over de Lek. De Bredase Nassaus bezaten niet alleen het Land (Baronie) van Breda maar ook de Heerlijkheid van de Lek. Die heerlijkheid betrof grondgebieden aan weerszijden van de rivier de Lek gelegen in de Krimpenerwaard en de Alblasserwaard. Met daarin dorpen zoals Nieuw Lekkerland en Krimpen aan de Lek. Deze heerlijkheid was door de familie Van Polanen gekocht van de graaf van Holland. En door het huwelijk in 1403 tussen Johanna van Polanen en Engelbrecht I van Nassau kwamen deze gebieden in bezit van de Nassaus. De Sint Elisabethsvloed van 1421 zette deze gebieden deels onder water. Het in opdracht van de graaf van Holland herstellen van de dijken vond Engelbrecht teveel werk en daarom werden hem de gebieden in de Krimpenerwaard ontnomen. Engelbrecht had meer interesse in zijn Bredase en Brusselse bezittingen. In Nieuw Lekkerland in de Alblasserwaard verwijst de straatnaam Jan van Nassauplein nog naar de heerschappij van de Nassaus (Jan IV van Nassau, zoon van Engelbrecht en Johanna) in deze streek. De Nassaus werden vervolgens echte Brabanders. Met machtsbasis: Breda.

Gulden Vlies

Willem van Oranje, heer van Breda, was lid van de exclusieve ridderorde van het Gulden Vlies, ingesteld in de 15e eeuw door de landsheer van de Lage Landen Filips de Goede. Het symbool van deze ridderorde was een gouden schapenvacht. Ridders droegen dat symbool aan een ketting om de nek. Herakles is een halfgod uit de Griekse mythologie die heldendaden verrichte tijdens een jacht naar het Gulden Vlies. Op het veld van het Rath Verlegh stadion in Breda wordt vanavond beslist wie de gouden schapenvacht mee naar huis neemt. Ten strijde!

Media

De wereld op zijn kop dankzij doorbraken in de verspreiding van informatie. In 1517 stelde de boekdrukkunst Maarten Luther in staat om zijn proteststellingen tegen de katholieke kerk wereldkundig te maken. De drukpers werd zo de belangrijkste factor in het succes van de protestantse Reformatie. Het resulteerde onder andere in de stichting van de vrijstaat Nederland (je weet wel, dat verhaal met Willem van Oranje uit Breda). Anno 2025 heeft de opvolger van de boekdrukkunst, het internet, een bijna net zo grote invloed op de publieke opinie. Zo werd de 3 uur durende podcast van de Amerikaan Joe Rogan met als gast Donald Trump 54 miljoen keer bekeken en was daarmee een belangrijke schakel in Trumps overwinning op Kamala Harris die deze populaire podcast aan zich voorbij liet gaan. Voor zowel de boekdrukkunst als het internet geldt dat zij de mogelijkheid bieden voor de brede verspreiding van ‘nieuwe leringen’ en onafhankelijk denken aanmoedigen over onderwerpen die voorheen werden gecontroleerd door een elite. Power to the people!

Boot

Zowel Breda als Den Bosch werden in de Tachtigjarige Oorlog bevrijd van de Spaanse bezetters dankzij de inzet van een boot. Prins Maurits wist in 1590 Breda te heroveren door middel van de List met het Turfschip. In 1628 werd het beleg en de inname van Den Bosch door prins Frederik-Hendrik gefinancierd met de buit van Piet Heins verovering van de Spaanse Zilvervloot. Zo kwamen beiden steden weer in handen van de Nederlandse opstandelingen en hun leiders de Oranje-Nassaus. Ahoy!

Beroemd

Wereldberoemd uit Breda. Het kippenras ‘Kraaikop’ werd vroeger veel gehouden in Breda en omgeving en staat daarom in Duitsland bekend als Breda Huhn, in Engeland als Breda Fowl en in Frankrijk als Poule de Breda. De adel en de gegoede burgerij hield graag luxe kippen die pracht en praal uitstraalden en goed eieren legden. De Kraaikop met het ontbreken van een kam, kuifloze kop en lange gierhakken voldeed aan die wens. Omdat ze ook nog eens goed bevleesd waren, wordt de Kraaikop de reus onder de oud-Nederlandse hoenderrassen genoemd. De kip is afgebeeld op het schilderij ‘De Hoenderhof’ van de zeventiende eeuwse Leidse schilder Jan Steen dat te bezichtigen is in het Mauritshuis in Den Haag. Tegenwoordig is de Kraaikop een zeldzaam ras. Wil je ze eens in het echt zien? Breng dan een bezoek aan kinderboerderij Wolfslaar in Breda!