West versus Oost

Breda versus Den Bosch. West-Brabant versus Oost-Brabant. De onderbuik van Bredanaren zegt dat Noord-Brabant niet één geheel is en Den Bosch niet vanzelfsprekend de provinciehoofdstad. Dit gevoel ligt in lijn met de geografie van de provincie. Noord-Brabant kent twee primaire beeksystemen: bij Breda voegen zich enkele beken (Aa of Weerijs, Merkske, Chaamse Beek) samen tot de rivier de Mark en bij Den Bosch voegen zich enkele beken (Aa, Dommel, Beerze-Reusel) samen alvorens uit te monden in de Maas. Deze twee geografische ‘longen’ van de provincie maken twee regio’s zichtbaar: West- en Oost-Brabant. Ook historisch gezien opereren de twee regio’s los van elkaar. Breda was ten tijde van het hertogdom Brabant gericht op het zuiden, viel bestuurlijk onder Antwerpen. Midden- en Oost-Brabant was bestuurlijk georganiseerd in de Meijerij van Den Bosch. Als residentiestad van de Nassaus had Breda minstens zoveel prestige als Den Bosch, zo niet meer. In het onlangs gepresenteerde plan voor het Van Gogh Nationaal Park worden West- en Oost-Brabant als een eenheid in de schijnwerpers gezet. Een mooi initiatief om Brabant sterker te profileren maar het is de vraag of de trotse Bredanaren en andere west-Brabanders de eenheid gevoelsmatig ook zo ervaren…

Nationale driekleur

‘Breda op nummer één, dan een hele tijd niks en dan Delft’ antwoordde Willem van Oranje in 1584 op zijn sterfbed aan zijn persoonlijk vriend Marnix van Sint Aldegonde op diens vraag naar Willem’s meest dierbare steden. Kort na het overlijden van de vader des vaderlands pleitte Van Aldegonde er in de Staten Generaal voor om als eerbetoon de bijbehorende stedenkleuren in de door Willem genoemde volgorde te combineren in een vlag: bovenaan Bredaas rood, dan het wit van de leegte gevolgd door het blauw van Delft. Vanaf dat moment was het rood-wit-blauw het symbool van de Nederlandse opstandelingen in hun onafhankelijkheidsstrijd tegen de Spaanse overheerser. Tot op de dag van vandaag voert Breda de boventoon in onze nationale driekleur!

Gasthuis

Het huidige Stedelijk Museum Breda aan de Boschstraat was in de middeleeuwen in gebruik als gasthuis, waar zieken en armen verzorgd werden. Tevens bood het een verblijfplaats aan reizigers voor wie een herberg te kostbaar was. Een van de gebouwen in het gasthuiscomplex stond bekend als de ‘beyaard’ en kwam vanaf 1581 in gebruik als ziekenhuis voor pestlijders. Toen de pest na de laatste uitbraak in 1668 niet meer voorkwam, ging de beyaard dienstdoen als huis voor krankzinnigen. Die functie wordt anno nu nog steeds vervuld door het iets verderop gelegen biercafé met dezelfde naam gedurende vijf dagen in februari of maart!

Oosterhoutse Willem

Oosterhout nabij Breda is de thuisbasis van een van de belangrijkste mannen uit de vaderlandse geschiedenis: Willem van Duivenvoorde (1290-1353). Hij onderhield nauwe contacten met de graaf van Holland en de hertog van Brabant. Als financier en grootgrondbezitter vergaarde hij een enorm vermogen dat via de Polanens in het bezit kwam van de Bredase Nassaus. Zonder Willem van Duivenvoorde uit Oosterhout geen Willem van Oranje uit Breda. Een portret van Duivenvoorde en een ruine van zijn kasteel zijn te bewonderen in Oosterhout.

Draoj ut is om!

Draoj ut is om, Grote Kerk Breda! De Grote Kerk is de enige kerk in Nederland waar de bezoekers achterstevoren zitten. Met het gezicht naar het orgel in plaats van naar het hoogkoor. Ook tijdens de jaarlijkse carnavaleske Oeledienst en dat had dit jaar niks te maken met het motto van ut Kielegat. Dit ingesleten patroon is te betreuren want de Grote Kerk is véle malen imposanter als ge ut umdraojt. Dan zie je linksvoor ook de prinsenkapel met onze Bredase Nassaus. Dus nieuwe directeur van de Grote Kerk, Marieke Wiegel, breek met oude patronen en draoj ut is om!

Kralingen

Excelsior uit Rotterdam Kralingen tegenover NAC uit Breda. Op vrijdagavond 31 januari in het Van Donge & De Roo stadion in Kralingen, maar reeds sinds de 16e eeuw in de Grote Kerk van Breda. Bij het binnenkomen van de kerk vind je schuin linksvoor aan de overzijde het grafmonument van het echtpaar Dirk van Assendelft en Adriana van Nassau. Zij ontmoeten elkaar rond 1530 aan het hof van de Nassaus in Breda. Adriana was een nakomeling van een bastaardzoon van Jan IV van Nassau, heer van Breda. In de huwelijkse voorwaarden was vastgelegd dat Adriana een huis in de Nieuwstraat zou inbrengen dat sindsdien het huis van Assendelft werd genoemd en tegenwoordig onderdeel is van Hotel Nassau Breda.
De Hollander Dirk werd in 1542 benoemd tot schout van Breda. Hij stond in het testament van zijn broer vermeld als erfgenaam van de heerlijkheid Kralingen. ‘Helaas’ stierf Dirk eerder dan zijn broer en kwam Kralingen dus niet in Bredase handen. Voorspelling voor de voetbalwedstrijd: dit keer krijgt Breda Kralingen wél te pakken….. dus 0-1.