Geuzen

Natuurlijk is het onzin om de anti-corona demonstraties te vergelijken met de Nederlandse Opstand in de 16e eeuw. En slaat het nergens op om Rutte en de Jonge te vergelijken met landvoogdes Margaretha van Parma en haar raadsheer Charles de Berlaymont tijdens het aanbieden van het Smeekschrift door het Verbond der Edelen in 1566. Maar toch… als je je wilt voorstellen hoe de geuzen, de aartsvaders van het land Nederland, zich moeten hebben gevoeld tijdens hun opstand tegen het landsbestuur dan komt de situatie van vandaag de dag enigszins in de buurt. De geuzen streden destijds voor vrijheid van geweten maar het werd hen verboden om de protestantse godsdienst aan te hangen op straffe van de brandstapel. De hedendaagse demonstranten die de geuzennaam ‘wappies’ hebben aangenomen strijden voor vrijheid van lichaamsbeschikking maar het wordt hen moeilijk gemaakt door invoering van de coronapas. In beide situaties is het landsbestuur van mening dat zij handelt in het algemeen belang. In beide gevallen kijkt de grote meerderheid van de bevolking met een afkeurend oog naar de kleine groep irritante onruststokers. Benieuwd of deze opstand ook tachtig jaar gaat duren en wat het resultaat zal zijn. Een nieuwe staat?

Baas boven baas

Bredase Nassaus pionnen op het schaakbord van de Habsburgers. Vanuit Breda heeft de Nassau dynastie zich in de 16e eeuw opgewerkt tot de allerhoogste diplomatieke kringen in de Lage Landen. Daarin slaagden zij door militaire en bestuurlijke functies te vervullen in dienst van de van oorsprong Oostenrijkse familie Habsburg die de scepter zwaaide in grote delen van Europa. Deze Habsburgers waren de ‘top dogs’. Zo legde onze Bredase vriend Willem van Oranje verantwoording af aan Habsburger Karel V die niet alleen landsheer was van de Lage Landen maar ook keizer van het Duitse rijk en koning van Spanje. Door deze Habsburgers trouw te blijven dienen werd de status van de Bredase Nassaus groter en groter.

Het Zoet en het Zuur

De stad Breda speelde een hoofdrol in de Nederlandse onafhankelijkheidsstrijd, beter bekend als de Tachtigjarige Oorlog (1568-1648). Nergens werd zoveel strijd geleverd als in en rondom Breda. Thuisstad van de aanvoerder van de strijd Willem de Zwijger. Op hetzelfde moment op 26 juli 1581 waarop de opstandige provincies in Den Haag het Plakkaat van Verlatinghe ondertekenden vielen in Breda 584 doden bij de inname van de stad door het vijandelijke Spaanse leger. Deze inname ging de boeken in als de Furie van Houtepen. Het was de derde keer dat Breda overging in andere handen. In het vervolg van de oorlog zou de stad nog drie maal van bezetter wisselen. In Holland praten ze over de Opstand maar in Breda hebben we hem 80 jaar lang aan den lijve ondervonden. Wij zijn de Stad des Vaderlands.

E2

S10 meets E2. Snap jij het? Gisteren werd het muziekfestival Popmonument Breda afgetrapt door zangeres S10, de artiestennaam van Stien den Hollander. Haar podium in de Grote Kerk stond op een steenworp afstand van de prinsenkapel met daarin het praalgraf van Engelbrecht II van Nassau-Breda. Die kan vanaf nu met E2 aangeduid worden. Wel zo makkelijk!

Aan tafel!

De beroemde Bredase edelman Willem van Oranje-Nassau (1533-1584) was een grand seigneur die naar de beste feestjes ging, bourgondisch at en dronk, en behoorde tot de crème de la crème van de Nederlandse society. Op een doorsnee-dag at hij meer dan een halve kilo vlees, zoals rund, kalf, schaap en varken, maar ook gevogelte zoals reigers en korhanen. Een ooievaar stak hij bij wijze van spreken in zijn holle kies. Dat wordt dus smakelijk genieten van NAC Breda tegen ADO Den Haag. Voorspelling: 3-0.

Raam

In de Martinus kerk in de Bredase stadwijk Princenhage is een glas in lood raam te bewonderen waarop is afgebeeld Engelbrecht II van Nassau-Breda (1451-1504) en tevens het Nassauwapen met zijn spreuk ‘Ce sera moi Nassau’. Het raam is door Engelbrecht aan de kerk geschonken in 1499. Het originele raam is verloren gegaan, het huidige betreft een vervanging gemaakt in de vorige eeuw. De pose van Engelbrecht hebben de makers vermoedelijk overgenomen van een ander glas in lood raam dat Engelbrecht schonk aan de Onze Lieve Vrouwe kathedraal in Antwerpen en dat daar nog steeds te bewonderen is. 

Gulden Vlies

De Bredase Nassaus behoorden tot de top van de adel van de Lage Landen. Dit werd voor het eerst zichtbaar voor de buitenwereld in 1473 door de toetreding van de derde generatie (Engelbrecht II) tot de ridderorde van het Gulden Vlies. Deze ridderorde was door de landsheer opgericht om belangrijke adel aan zich te binden. Officieel was de taak van de orde het verdedigen van het christelijke geloof. Vliesridders zijn te herkennen aan een halsketting met daaraan in goud een lamsvacht (vlies). Die verwijst naar een Grieks mythologisch verhaal over prins Jason die de troon terug krijgt als hij de huid van een gevleugelde ram weet te bemachtigen. Met hulp van zijn geliefde Medea weet Jason de nooit slapende draak te verslaan die het vlies bewaakt. Op het schilderij ‘De verovering van het Gulden Vlies’ van De Troy is de draak te zien die in slaap is gebracht door een toverdrank van Medea waardoor Jason het gouden vachtje in bezit kan nemen. Jason staat bij de draak terwijl Medea links is afgebeeld.

Overnachten op stand

De Bredase Nassaus waren belangrijke steunpilaren van de machtigste dynastie van Europa: het huis Habsburg dat heerste over Duitsland, Oostenrijk, Spanje en de Lage Landen. Zo was Willem van Oranje-Nassau de oogappel van keizer-koning Karel V van Habsburg. In het centrum van Utrecht en Breda vinden we hotels die zijn vernoemd naar deze beide personen: Grand Hotel Karel V in Utrecht en Hotel Nassau Breda, Autograph Collection by Marriott te Breda. Het Utrechtse hotel is gevestigd in een voormalig klooster waar Karel V in 1546 een vergadering voorzat van de ridderorde van het Gulden Vlies. Het Bredase hotel is gevestigd in drie voormalige hofhuizen welke in de 16e eeuw werden bewoond door ambtenaren in dienst van Willem van Oranje, die resideerde in het Kasteel van Breda.

Bredase bravoure

Bredase bravoure. In 1487 werd Engelbrecht II van Nassau krijgsgevangen genomen door de Fransen nadat hij als aanvoerder van troepen uit de Lage Landen had deelgenomen aan een mislukte innamepoging van de stad Béthune. De Franse koning Karel wist dat hij met gevangene Engelbrecht een ‘hot shot’ in handen had en stelde een losgeld vast van zo’n grote omvang dat dit bijna onmogelijk bij elkaar te brengen was. Na overleg tussen Engelbrecht en het thuisfront Breda kwam het losgeld toch beschikbaar. Engelbrecht stelde vervolgens aan de Franse koning voor om te dobbelen: als de Franse koning zou winnen zou Engelbrecht zijn betaling verdubbelen, zo niet dan zou hij vrijuit gaan zonder te betalen. De koning kon deze bravoure wel waarderen. Er werd niet gedobbeld, Engelbrecht kreeg zijn vrijheid terug, kon zijn geld houden en kreeg zelfs een Frans jaargeld toegekend. Daag ze niet uit, die mannen uit Breda…