Egmont, Horne, Nassau

Willem van Oranje-Nassau verliet in 1567 zijn kasteel in Breda en vertrok uit lijfsbehoud met zijn familie naar Duitsland. Een volksopstand was gaande in de Lage Landen en de Spaanse generaal Alva in aantocht om namens de rechtmatig vorst Filips II, tevens koning van Spanje, orde op zaken te stellen. Willem vermoedde dat Alva hem een kopje kleiner wilde maken omdat de Nederlandse adel de volksopstand op zijn beloop liet. Dat had Willem goed ingeschat want zijn twee boezemvrienden Egmont en Van Horne, die meenden dat het zo’n vaart niet zou lopen, werden door Alva gevangen genomen en een jaar later onthoofd op de Grote Markt in Brussel. In Brussel staat vandaag de dag in het stadsparkje Kleine Zavel een standbeeld van Egmont en Van Horne en daarom heen een galerij met beelden waaronder die van de wijselijk toekijkende Willem, bijgenaamd De Zwijger (‘Le Taciturne’). Willem die al zijn bezittingen in de Lage Landen opgaf omdat hij achter het Nederlandse volk stond, en bleef staan.

Bourgondiër

Willem van Oranje een calvinist? Welnee! Diep van binnen was Willem een levensgenieter, een Bourgondiër! Net zoals zijn voorvaderen de Bredase Nassaus. Willem hield van prachtige kleding en lekker eten. Bezocht regelmatig grote feesten en was dan meestal op de dansvloer te vinden. Extravaganza. Hoe moeten we ons dat voorstellen? Heden ten dage zou dat er volgens mij uitzien zoals Bruno Mars in de videoclip van ‘24K Magic’. Luxe omgeving, sieraden, witte instappers, modieuze overjas, party, dansen! Op diezelfde manier liep Willem van Oranje waarschijnlijk op zaterdagavonden met zijn hovelingen door de gangen van zijn kastelen in Breda of in Brussel heen te dansen. Waar is dat feestje? Hier is dat feestje! 

Brussel

Breda in Brussel. De Bredase Nassaus hadden in de 16e eeuw een schitterend werkpaleis in Brussel gelegen op een steenworp afstand van het hof van hun ‘baas’, de (Bourgondische) vorst van de Lage Landen. Op de locatie van het Paleis van Nassau is tegenwoordig de Koninklijke Bibliotheek gevestigd waarin men overblijfselen aantreft uit de roemrijke Bredase tijd.

Geuzen

Natuurlijk is het onzin om de anti-corona demonstraties te vergelijken met de Nederlandse Opstand in de 16e eeuw. En slaat het nergens op om Rutte en de Jonge te vergelijken met landvoogdes Margaretha van Parma en haar raadsheer Charles de Berlaymont tijdens het aanbieden van het Smeekschrift door het Verbond der Edelen in 1566. Maar toch… als je je wilt voorstellen hoe de geuzen, de aartsvaders van het land Nederland, zich moeten hebben gevoeld tijdens hun opstand tegen het landsbestuur dan komt de situatie van vandaag de dag enigszins in de buurt. De geuzen streden destijds voor vrijheid van geweten maar het werd hen verboden om de protestantse godsdienst aan te hangen op straffe van de brandstapel. De hedendaagse demonstranten die de geuzennaam ‘wappies’ hebben aangenomen strijden voor vrijheid van lichaamsbeschikking maar het wordt hen moeilijk gemaakt door invoering van de coronapas. In beide situaties is het landsbestuur van mening dat zij handelt in het algemeen belang. In beide gevallen kijkt de grote meerderheid van de bevolking met een afkeurend oog naar de kleine groep irritante onruststokers. Benieuwd of deze opstand ook tachtig jaar gaat duren en wat het resultaat zal zijn. Een nieuwe staat?

Baas boven baas

Bredase Nassaus pionnen op het schaakbord van de Habsburgers. Vanuit Breda heeft de Nassau dynastie zich in de 16e eeuw opgewerkt tot de allerhoogste diplomatieke kringen in de Lage Landen. Daarin slaagden zij door militaire en bestuurlijke functies te vervullen in dienst van de van oorsprong Oostenrijkse familie Habsburg die de scepter zwaaide in grote delen van Europa. Deze Habsburgers waren de ‘top dogs’. Zo legde onze Bredase vriend Willem van Oranje verantwoording af aan Habsburger Karel V die niet alleen landsheer was van de Lage Landen maar ook keizer van het Duitse rijk en koning van Spanje. Door deze Habsburgers trouw te blijven dienen werd de status van de Bredase Nassaus groter en groter.

Het Zoet en het Zuur

De stad Breda speelde een hoofdrol in de Nederlandse onafhankelijkheidsstrijd, beter bekend als de Tachtigjarige Oorlog (1568-1648). Nergens werd zoveel strijd geleverd als in en rondom Breda. Thuisstad van de aanvoerder van de strijd Willem de Zwijger. Op hetzelfde moment op 26 juli 1581 waarop de opstandige provincies in Den Haag het Plakkaat van Verlatinghe ondertekenden vielen in Breda 584 doden bij de inname van de stad door het vijandelijke Spaanse leger. Deze inname ging de boeken in als de Furie van Houtepen. Het was de derde keer dat Breda overging in andere handen. In het vervolg van de oorlog zou de stad nog drie maal van bezetter wisselen. In Holland praten ze over de Opstand maar in Breda hebben we hem 80 jaar lang aan den lijve ondervonden. Wij zijn de Stad des Vaderlands.

E2

S10 meets E2. Snap jij het? Gisteren werd het muziekfestival Popmonument Breda afgetrapt door zangeres S10, de artiestennaam van Stien den Hollander. Haar podium in de Grote Kerk stond op een steenworp afstand van de prinsenkapel met daarin het praalgraf van Engelbrecht II van Nassau-Breda. Die kan vanaf nu met E2 aangeduid worden. Wel zo makkelijk!

Aan tafel!

De beroemde Bredase edelman Willem van Oranje-Nassau (1533-1584) was een grand seigneur die naar de beste feestjes ging, bourgondisch at en dronk, en behoorde tot de crème de la crème van de Nederlandse society. Op een doorsnee-dag at hij meer dan een halve kilo vlees, zoals rund, kalf, schaap en varken, maar ook gevogelte zoals reigers en korhanen. Een ooievaar stak hij bij wijze van spreken in zijn holle kies. Dat wordt dus smakelijk genieten van NAC Breda tegen ADO Den Haag. Voorspelling: 3-0.

Raam

In de Martinus kerk in de Bredase stadwijk Princenhage is een glas in lood raam te bewonderen waarop is afgebeeld Engelbrecht II van Nassau-Breda (1451-1504) en tevens het Nassauwapen met zijn spreuk ‘Ce sera moi Nassau’. Het raam is door Engelbrecht aan de kerk geschonken in 1499. Het originele raam is verloren gegaan, het huidige betreft een vervanging gemaakt in de vorige eeuw. De pose van Engelbrecht hebben de makers vermoedelijk overgenomen van een ander glas in lood raam dat Engelbrecht schonk aan de Onze Lieve Vrouwe kathedraal in Antwerpen en dat daar nog steeds te bewonderen is.