Voor veel Nederlanders is Breda een onbekende stad. Mogelijke verklaring is dat Breda buiten de Randstad ligt en niet aan de centrale economische as, de snelweg A2. Ongemerkt is Breda de 9e stad van Nederland qua inwoneraantal en de 3e grootste stad van Brabant na Eindhoven en Tilburg. Verder is Breda de thuisstad van de vader des vaderlands: Willem van Oranje-Nassau.
Antwerpen is de natuurlijke moederstad van Breda. In het hertogdom Brabant, het belangrijkste gewest van de Lage Landen in de 16e eeuw, viel Breda bestuurlijk onder Antwerpen. Het kwartier van Antwerpen was een van de vier bestuurlijke regio’s van het hertogdom. De andere kwartieren waren die van Brussel, Leuven en Den Bosch. Engelbrecht II van Nassau (1451-1504), derde generatie uit de roemrijke Bredase tak van het huis Nassau, verwierf in 1499 het ‘burggraafschap’ van Antwerpen. Dat betekende dat Engelbrecht verantwoordelijk werd voor de militaire verdediging van de Schelde-stad en voor het gerechtelijke en administratieve bestuur aldaar. De titel van burggraaf van Antwerpen ging door vererving over op zijn nazaten tot aan de huidige koning Willem-Alexander toe. Vandaag de dag ligt Breda in de Nederlandse provincie Noord-Brabant met hoofdstad Den Bosch. Maar met die laatste stad voelt de trotse Bredanaar zich onbewust, maar historisch verklaarbaar, niet zo verbonden…
Leer in 2 minuten iets meer over de belangrijkste Bredanaar én Nederlander aller tijden. Maandag middag tijdens de Nassaudag!
De laatste keer dat Breda eer bewees aan zijn belangrijkste inwoners, de Nassaus, was in 1904. Toen schonken Breda en omliggende gemeenten een monument ter herinnering aan de 500-jarige band tussen Breda en het huis Oranje-Nassau: in 1404 werd Engelbrecht I van Nassau ingehuldigd als heer van Breda, waarmee hij de eerste Nederlandse Nassau werd en Breda de residentiestad van hemzelf en van zijn roemrijke nageslacht. Engelbrecht was vanuit Duitsland naar Breda gekomen voor zijn huwelijk met de vrouwe van Breda: Johanna van Polanen. Op het monument is de intocht in Breda van het jonge echtpaar Engelbrecht en Johanna afgebeeld. Het monument staat in het stadspark Valkenberg. Nu, 118 jaar later, is het wel weer tijd voor een nieuw publiekelijk eerbetoon, vind je niet? Heb jij een goed idee?
Het huwelijk in 1403 tussen Johanna van Polanen en de Duitse graaf Engelbrecht I van Nassau betekende de intrede van het geslacht Nassau in de Lage Landen. Johanna was een rijke dame: eigenaresse en bestuurder van het land van Breda in Brabant en ook van grondgebied gelegen tussen de rivieren de Lek en de Hollandse IJssel in het gewest Holland. Door het huwelijk kwamen deze ‘heerlijkheden’ Breda en De Lek in handen van de Nassaus. De sporen van de Polanens zijn bewaard gebleven in de gemeentewapens van Krimpen aan den IJssel, Krimpen aan de Lek, Lekkerkerk en Ouderkerk aan den IJssel: drie zwarte halve manen op een zilveren schild. Deze symbolen zijn ook te vinden in de wapens van het nabij Breda gelegen Oosterhout, waar een oom van Johanna van Polanen heer was, en van het plaatsje Monster vlakbij Den Haag waar tot 1351 het stamslot van het van oorsprong Hollandse geslacht Polanen stond.
Breda was de machtsbasis en residentiestad van Willem van Oranje-Nassau (1533-1584), de stichter van het onafhankelijke Nederland. Zijn wieg stond in het Duitse Dillenburg. Zijn positie op het internationale diplomatieke toneel dankte hij aan de vele bezittingen en adellijke titels die hij erfde van zijn Bredase familieleden. Deze Bredase Nassaus (Willem’s oud-oom, oom en neef) hadden zich in de jaren voorafgaand aan de geboorte van Willem opgewerkt tot de absolute top van de adel in de Lage Landen. Willem belandde in een gespreid Bredaas bedje en zou uitgroeien tot vader des vaderlands.
Toen het grondgebied van het huidige Noord-Brabant nog onderdeel was van het grote hertogdom Brabant (vóór het begin van de burgeroorlog in de Lage Landen in 1568 die zou leiden tot de stichting van de staat Nederland en tot de scheuring van Brabant) viel Breda bestuurlijk onder Antwerpen, net als de rest van het huidige West-Brabant waaronder Bergen op Zoom en Roosendaal. Breda is dus van origine zuidelijk georiënteerd en niet oostelijk richting Den Bosch.
De Bredase Engelbrecht II van Nassau afgebeeld op een luguber schilderij uit 1498 van Gerard David. Het tweeluik ‘Oordeel van Cambryses’, naar een oud Perzisch verhaal, beeldt uit hoe een corrupte rechter wordt gearresteerd (links) en vervolgens levend gevild (rechts). Plaats delict: Brugge in Vlaanderen. De schilderijen werden opgehangen in de rechtbank van Brugge om rechters tot onkreukbaarheid aan te sporen. Op het moment van schilderen werd Vlaanderen bestuurd door Engelbrecht van Nassau, edelman uit Breda, namens de eveneens afgebeelde vorst van de Lage Landen Filips de Schone. Dit duidt erop dat de opdracht voor het schilderij afkomstig is van het toenmalige landbestuur (‘Bourgondische hof’).
De Bredase dj Hardwell komt na een sabbatical van ruim drie jaar met een nieuw album: ‘Rebels Never Die’. Robbert van de Corput, zoals de dj echt heet, licht toe dat de albumtitel een verwijzing is naar Willem van Oranje alias de Zwijger. ‘Tijdens mijn time-out en de aansluitende coronatijd heb ik niet zoveel mensen gesproken en daardoor de gewenste rust kunnen nemen. Ik gebruikte de zeeën van vrije tijd om me op internet te verdiepen in de meest uiteenlopende onderwerpen. Een daarvan was de geschiedenis van Nederland. Zo kwam ik tot de ontdekking dat Willem van Oranje, de vader des vaderlands, woonde in Breda. Wist ik niet, te gek! Willem was een echte rebel. Net als ikzelf haha.’ Dit bracht Hardwell op het idee om zijn album de titel ‘Rebels Never Die’ te geven. De dj gaat het album in Nederland spectaculair releasen. Hoe? Hij heeft het voor elkaar gekregen om de kogelgaten uit museum Prinsenhof in Delft, ontstaan door de moordaanslag op Oranje in 1584, voor één dag ten toon te stellen in de Grote Kerk van zijn thuisstad Breda. Op de eerste vrijdag van april zal Hardwell ook zelf in de kerk aanwezig zijn om de pers te woord te staan over zijn aanstaande wereldtour. Dus wil je de beroemde kogelgaten bewonderen en misschien een glimp opvangen van een van werelds beste dj’s? Bezoek dan vrijdag de Grote Kerk in Breda. Geopend van 10.00-17.00 uur.
Het DNA van een Bredanaar
